Cornelis, 87 jaar, ongehuwd. Hij is zoon van Jacobus Scheele en Geertruida den Hamer. Hij boerde met zijn zus Jacoba op de boerderij Eendrachtweg 6 van 1933 tot 1971.
Kees in de karavaan van september 1944.
Kees Scheele (1893-1981) was de enige zoon van Jacobus Scheele uit de Kleine Huijssenspolder; zijn moeder was Geertruida den Hamer. Kees had echter wel negen zusters. Zes van hen werden volwassen en trouwden. De jongste van hen was Jacoba; ze trouwde in 1936 met Jacobus Johannes Dieleman. Ko overleed na een ziekte in 1941 en liet zijn vrouw Koos met twee jongens na. Hij werd 35 jaar en is begraven te Zaamslag in vak J, rij 5 nummer 219. Koos is 92 jaar geworden; ze was 2/3 van haar leven weduwe.
Kees zelf werd 88 jaar ondanks alles wat hij mee maakte. Zijn graf is A4\71.
De wagen was ‘kaput’
Een voorbeeld van zijn belevenissen:
Kees was boer. Vlak voor de bevrijding van Zeeuws-Vlaanderen in september en oktober 1944 dwongen de Duitsers hem, een bespannen wagen met voerman beschikbaar te stellen om bij de aftocht van voorraden en munitie naar de Heimat te helpen. Een Duitser wees op de wagen met luchtbanden. Kees besliste echter anders: in een onbewaakt ogenblik ontsnapte de lucht uit de banden: de comfortabele wagen was “kaput”. Met een gewone wagen met ijzeren banden om de houten wielen zou hij zelf deel nemen aan de karavaan van zo’n twintig Zaamslagse boeren. Zijn wagen werd volgeladen met vlammenwerpers. Geen prettige lading!
Op Zaamslag werd de stoet uit de Griethe en omgeving gecombineerd met de stoet uit het dorp en omstreken. Op de Griethe waren eerst Duitsers maar op dat ogenblik 40 Russen gelegerd, voormalige krijgsgevangenen.
Deelnemers aan de karavaan uit Zaamslag:
- Willem Dieleman, voerman van wagen met 2 paarden
- Leendert en David Guiljam, beiden met hun wagen met twee paarden
- Jacobus Verpoorte met zijn wagen met twee paarden
- Jacobus de Feijter met een wagen met twee paarden van J. Michielsen
- Hendrik de Koeijer met een wagen en twee paarden van A. de Koeijer
- Gerard Verschuren met een wagen en twee paarden van E. de Moor
- Kees Scheele met zijn wagen en twee paarden
- Pieter Buijze met een wagen en twee paarden van F. de Koeijer
- Martien Goossens met zijn wagen en één paard
- Kees van Doorn met een wagen en twee paarden van P. Deurwaarder
- Cor Witte met een wagen en twee paarden van A. Dekker
- Willem Dekker met zijn wagen en twee paarden
- Jacobus de Klerk met zijn wagen en twee paarden
- Jacobus Overdulve met een wagen en twee paarden van A. Dieleman
- Jozef Michielsen met zijn wagen en twee paarden
- Jacobus Haak met zijn wagen en twee paarden
- Jan de Kraker met zijn wagen en twee paarden
- Aarnout van de Ree met zijn wagen en twee paarden
- Frans de Ruijter met een wagen en twee paarden van J. de Putter
- René Dobbelaar met een wagen en twee paarden van P.J. Dieleman
- Cornelis van Hoeve met zijn wagen en twee paarden
- Duits soldaat uit Rusland met de wagen en twee paarden van P.A.P. Dieleman en
- een soldaat met de wagen en twee paarden van J. de Klerk.
Aan de karavaan uit Terneuzen namen 16 mannen deel met een wagen, bespannen met één (4) of twee (12) paarden. Deelnemers uit Zaamslag en Terneuzen ontmoetten elkaar:
Bermgras
Op zaterdagavond 2 september rond negen uur vertrok de karavaan van Zaamslag in het donker door storm en regen richting Sint Niklaas. Op iedere wagen zat een Duitser of een Rus ter bewaking. Net over de Belgische grens bij De Tromp werd een pauze gelast. De paarden werden echter de eerste dagen niet uitgespannen; ze aten bermgras. Een aantal wagens uit het land van Hulst trok voorbij de karavaan. De Russen gingen de wagens met takkenbossen camoufleren. Zouden er geallieerde vliegtuigen overvliegen, dan wilden ze liever niet als schietschijf dienen.
Een goed ontbijt
Al gauw waren de boterhammen op. De 22 Zaamslaggenaars kregen op zondagmorgen van de Russen soep en een beschuitje. Met een uitgestreken gezicht namen ze dat aan. Uit de voorraad die Jac. Haak op zijn wagen moest vervoeren, had deze voerman echter al zonder instemming van de militairen royaal uitgedeeld! Daarna trok de stoet om Sint Niklaas heen richting Antwerpen.
Ongeremd door de tunnel
Door bombardementen en slaaptekort geteisterd moest de karavaan door de Waaslandtunnel in Antwerpen. Met ongeremde boerenwagens een helling af en de tunnel in was een riskante zaak, maar de mannen waren ervaren menners en ze kwamen zonder persoonlijke ongelukken door de tunnel. Eén wagen liep veel schade op en moest worden achtergelaten en een andere met gebroken dissel werd gebonden achter een wagen met twee paarden er voor en zo meegevoerd in de stoet. Na de tunnel kwamen ze midden in het oorlogsgeweld: beschietingen tussen Duitsers en Geallieerden. Een aantal paarden werd geraakt en overleefde dat niet. Hun tuig werd gebruikt om kapotte delen te vervangen voor de overgebleven paarden.
Wo ist der Bauer?
Kees besloot, zo gauw mogelijk de karavaan te verlaten met of zonder zijn wagen en paarden. Dat is hem gelukt: hij heeft toen op de boerderij van Alphons Sels in de buurt van Reeth in het hooi geslapen.
Toen de Duitsers een wagen zonder voerman aantroffen, werd er navraag gedaan: Wo ist der Bauer?
Eén van de ongeveer twaalf mannen uit Terneuzen antwoordde: ”Hier war kein Bauer, da war ein russischer Soldat.” De Duitse officier ronselde een Rus en zo werd één of andere Rus voerman op de wagen van Kees Scheele! Kort daarna heeft hij zich samen met Jan de Ridder weer aangesloten bij de karavaan, die intussen op de terugweg was naar huis. Wagen en paarden werden door de heer Jac. de Klerk teruggevonden en tegen ontvangstbewijs aan hem meegegeven.
Toren afgeschoten
De strijd om Axel, Zaamslag en het gebied ten Oosten daarvan werd hevig rond 18 en 19 september. De toren van Hulst werd door de Polen beschoten. Duitsers gebruikten die als uitkijkpost. Aarnout van de Ree telde het aantal schoten: precies 70. Toen was de torenspits onherstelbaar beschadigd; later werd hij in moderne vorm herbouwd.
Naar huis!
Een aantal wagens is bij de Belgische grens opgehaald nadat de mannen rond 20 september al thuis gekomen waren. Jac. de Klerk leende bij de grens een fiets, reed naar huis en ging na, wie eigendommen kwijtgeraakt was. Daarna fietste hij terug, zocht en vond nog wagens en paarden uit Zaamslag en wijde omgeving. Door zijn ingrijpen bleek de schade nog mee te vallen: Twee wagens en tien paarden.
Kees en zijn collega’s hadden veel te vertellen over hun belevenissen!
Met verschillende Belgische gezinnen uit Lokeren, St. Pauwels en Rumst is tot lang na de oorlog contact onderhouden na het gastvrije onthaal in die bange dagen.
Maar eerst werd thuis in Zaamslag en omgeving de bevrijding gevierd: er was weer vrede!
Bronnen: Manuscript “Een karavaan trok het land door”, auteur onbekend.
- Foto met naamlijst: Heemkundige Vereniging Terneuzen.
- Boek “De geslachten Scheele”, uitgegeven door de familievereniging.
- Mondelinge informatie van familieleden van de deelnemers.
Reacties