Het drama van Othene

By estherdeputter, 22 december, 2024

In het voormalige buurtgemeenschap Othene hangt op woensdagochtend 20 september de bevrijding in de lucht. Het verderop gelegen Zaamslag is bevrijd, Terneuzen wordt onder vuur genomen maar is bijna in geallieerde handen en op de dijk in Othene staan desperate Duitsers die niets liever willen dan de Westerschelde oversteken om te vluchten. Maar dan slaat de klok 12 uur. Er vallen granaten en 12 mensen komen om.

In een video van Omroep Zeeland vertelt Terneuzenaar Jan de Bruijne in 2014 hoe de dag van 20 september verliep. Hij is 10 jaar en logeert bij zijn oom in Othene. Terneuzen zelf is op dat moment niet veilig en de meeste inwoners brengen de nacht door in schuilkelders of op veiligere plekken buiten de stad. De Slag om de Schelde is rond die tijd in volle gang. De Polen zijn drie dagen eerder de grens bij Clinge overgestoken en bevrijden Axel en Zaamslag. De geallieerden willen één ding: de Westerschelde. De Duitsers, die weten dat het verlies van de Schelde een strategische ramp zou zijn, bieden hevige weerstand. Maar in Terneuzen en omgeving lijken ze die dag te zijn gebroken. Ze trekken zich terug en laten complete inboedels en onderdelen achter, waaronder militaire voertuigen. Zo ook in Othene.

Inschattingsfout verkenningsvliegtuig
Volgens Jan de Bruijne staat op woensdagochtend 20 september 1944 de Reuzenhoeksedijk in Othene vol met Duitse legerauto’s en Duitse militairen. Inwoner, meneer Dees, die net als Jan de Bruijne dan een kind is, bevestigt dit. Beiden vertellen ze hoe de Duitsers aan het einde van de ochtend vertrekken en werkelijk alles achterlaten, inclusief hun wagens. De bewoners bewegen zich voorzichtig richting de legerauto’s, op zoek naar eten, kleding, schoenen en andere dingen waar ze na 4,5 jaar oorlog naar smachten. Rond 12 uur staat een groot deel van de buurtgemeenschap op straat. Het is een mooie dag, 13 graden, zonnig, geen spatje regen en de euforische stemming groeit. In de tussentijd strijkt er een Pools verkenningsvliegtuig over Othene. Vanuit de lucht zien zij de Duitse legervoertuigen en veel beweging. Ze denken dat dit Duitsers zijn die zich in stelling brengen en geven dit door aan de Polen in de Margrette en Axel. Niet lang daarna vallen er vanuit die plekken een uur lang granaten op Othene.

Schuilen onder een konijnenhok
Jan de Bruijne vertelt hoe hij als een gek, samen met anderen, de dijk afrent en een huis in vlucht. Onderweg ziet hij hoe Jan Deurwaarder en zijn zoon Jan getroffen worden door de scherven van een granaat die tegen een gebouw vliegt en uiteen spat. Molenaar Jan Deurwaarder is op slag dood, zijn 11-jarige zoon ligt zwaargewond naast hem. Meneer Dees is verderop in de wei en rent als hij de schoten hoort naar het dichtstbijzijnde huisje en kruipt onder het konijnenhok dat tegen de muur staat. Hij telt en ontdekt dat het schieten om de negen klappen stopt. Waarschijnlijk omdat er geladen moet worden. In de pauze tussen de schoten die volgt, verlaat hij het hok en rent hij naar huis. De woning waar hij achter lag om te schuilen, wordt kort daarna getroffen door een granaat, ontploft en stort gedeeltelijk in. Het is het huis van de 55-jarige Pieternella de Jonge-van Cadsand. Zij overleeft de inslag niet.

Twaalf slachtoffers
Het schieten duurt een uur. Om 13 uur blijkt de schade enorm. Tien mensen zijn omgekomen en er zijn veel gewonden.Vier van de gewonden, waaronder inwoners Jan Deurwaarder jr en Cornelis de Putter, worden naar het ziekenhuis in Sint Niklaas (B) gebracht en overlijden later aan hun verwondingen. De ziekenhuizen in Terneuzen en Hulst waren geen optie door de beschietingen. Bovendien lag de nog enige actieve chirurg in Oost-Zeeuws-Vlaanderen van dat moment, dr Ramselaar, in het ziekenhuis te Gent nadat hij een paar dagen eerder gewond was geraakt.

Op 23 september 1944 loopt heel Othene uit om de zeven omgekomen inwoners te begraven: